Hoe kunnen we beweging tijdens verplaatsingen plezieriger, toegankelijker en veiliger maken in de stad?
- Facebook share
- Messenger
“Studies tonen aan dat verandering in de leefwereld van mensen wel degelijk kan aanzetten om meer te bewegen”, zegt bewegingswetenschapper Delfien Van Dyck (Universiteit Gent). Waarop wachten we dan? Laten we de straten teruggeven aan voetgangers, fietsers, steppers, rolstoelen en, waarom niet, steltenlopers. Iedereen veilig en plezierig op weg. Comon ging in gesprek met professor Delfien en Joyca, teamcoach voetgangers en collectief vervoer bij Stad Gent.
Eerst de omgeving aanpassen, dan je gedrag
Naar je werk fietsen, wandelen of door de stad bollen met je wagen? Voor veel mensen is de auto nog steeds koning. Omdat ze geen tijd hebben of eerst de kinderen moeten brengen, vervolgens naar hun werk karren om daarna nog even langs de supermarkt te passeren. Anderen vinden de route te gevaarlijk, te hobbelig, te grijs, te ver ... Dan is de auto handiger, toch? Niet voor bewegingswetenschapper Delfien. Een gemiste kans zelfs. Zeker omdat onze drukke levens weinig ruimte laten voor beweging. Net daarom moeten we onze verplaatsingen aangrijpen om te bewegen. Al dansend van punt A naar punt B. Waarom niet? Of al spelend. Zoals in speelstraten. Studies tonen aan dat kinderen er effectief meer bewegen.
En dus moeten we in de eerste plaats de omgeving aanpakken. Zorgen dat die aantrekkelijker is om te bewegen. Groener, met meer bewegingsruimte, meer rustpunten zodat ook ouderen zich comfortabel kunnen verplaatsen. Een omgeving die het vanzelfsprekend maakt om je zonder motor van A naar B te bewegen. En dus van wandelen een sterk merk maakt.
Joyca wijst op nog andere troeven. Voor het milieu, want minder auto’s betekent minder vervuilende uitlaatgassen. Bovendien creëer je zo meer ruimte voor ontmoeting, wat weer een opkikker is voor je mentale welzijn.
Ook Gentenaar Daisy vindt deze uitdaging erg belangrijk. "Voor heel wat mensen uit de rand is een trip naar de stad één van de weinige manieren waarop ze nog bewegen. Deze -vaak oudere- mensen willen wat winkelen, iets gaan eten of drinken, en gewoon genieten van een mooie wandeling. Maar de stad is niet altijd even vriendelijk voor wandelaars. Er is veel verharding en beton, weinig groen, en hier en daar kan het ook properder."
Welke drempels zitten in de weg?
Er is iets mis met het imago van je te voet te verplaatsen. Voor veel mensen staat een auto nog steeds symbool voor welvaart. Daarnaast is de laatste jaren die wagen als statussymbool ook wel vervangen door de (duurdere) fiets.
Soms moet je keuzes maken. Als je een breder fietspad wil, dan is er minder ruimte voor voetgangers en sneuvelen er parkeerplaatsen. Dat geldt ook voor leefstraten waar je je wagen niet meer voor de deur kan parkeren. Joyca geeft een voorbeeld uit haar buurt. Zij woont aan een park dat vroeger afgesloten lag van de stad. Nu is er een autovrije brug aangelegd. Ongewenst neveneffect? Door de vele fietsers voelen voetgangers zich niet meer veilig. Als stadsplanner bekijk je dus best het volledige plaatje.
Wat zijn de mogelijke oplossingen? Met of zonder technologie?
Technologie maakt het mogelijk om op een toegankelijke manier mee te denken over hoe je een omgeving aantrekkelijker kan maken. Denk maar aan VR-brillen. VR of Virtual Reality is een technologie waarbij je een bril op je hoofd zet en je jezelf in een andere wereld waant. Delfien legt dit uit met een voorbeeld. “Wij gebruiken VR-brillen in een situatie waarbij we een straat nabouwen. Deelnemers begeven zich dan in die straat en doen suggesties om fietsen of wandelen aangenamer te maken. Hier komen soms originele ideeën uit. Helaas staan er vaak strikte wetten in de weg van de effectieve uitvoering.
Een viewmaster kan ook interessant zijn om mensen het verschil tussen een bestaande en een nieuwe omgeving te laten ervaren. Zo’n kijkdoos legt dan een soort virtuele laag over de huidige situatie die aangepakt moet worden, bijvoorbeeld een kruispunt. Je ‘ziet’ dan ter plaatse hoe de verbeterde versie eruit zou kunnen zien.
Nog een mogelijke oplossing op basis van technologie: een gelijkaardige app als ‘Waze’. Maar in de plaats van de snelste route, geeft deze app dan de meest aangename weg. Waarbij je dan filters kan selecteren zoals meer groen, bredere voetpaden, rolstoelvriendelijk enzovoort.
Of onbewust inspelen op het gedrag van mensen. In het buitenland bestaan er mooie voorbeelden van opvallende straatmarkeringen waarbij voetgangers, auto’s en fietsers onbewust een andere kant uitgestuurd worden zodat iedereen veilig is.
Nog een werkpunt: maak deelfietsplekken aantrekkelijker. Het zou het paradepaardje van de stad moeten zijn. Een plek waar je echt gezien wil worden.”
Wanneer is het probleem volgens jou opgelost?
“Het nieuwe normaal is stappen en trappen”, zegt Joyca. “En om die droom waar te maken moet de openbare ruimte aangenaam gezond en veilig zijn.”
Delfien voegt hier nog aan toe dat een verplaatsing zonder hulp van een motor, dus te voet, met de (elektrische) fiets, rolstoel, of step binnen twintig minuten moet mogelijk zijn. “En dat voor iedereen. Je moet ook de tijd krijgen om die afstand af te leggen.”
