Verstaanbare zorg - deel 4: taal- en culturele barrières bij de patiënt
'Verstaanbare zorg’ is een uitdaging met veel facetten. Voor de een gaat dit vooral over meertaligheid, voor de ander over laagdrempelig taalgebruik of het verhogen van gezondheidsvaardigheden. We plozen de verschillende deelaspecten van verstaanbare zorg uit, en gaan de komende maanden op zoek naar concrete oplossingen. Intussen delen we onze inzichten graag met jullie. In dit artikel bespreken we het vierde deelaspect van de uitdaging, namelijk de taal- en culturele barrières bij de patiënt.
Waarom vormen taal- en culturele barrières een uitdaging?
Zelfs als je vlot Nederlands spreekt, dan nog klinken medische termen vaak als Latijn in je oren. Wat moet dat dan niet zijn voor anderstaligen die de taal niet machtig zijn? Nog een extra drempel: cultuur. Voor Jan betekent een steek in je hart fysieke pijn, terwijl Jasmien worstelt met intens verdriet. Pijn wordt soms ook onderdrukt omdat het niet onder woorden te brengen valt.
Twee schrijnende getuigenissen:
“Ik begrijp wel wat mijn dokter zegt maar ik kan niet antwoorden. Ik gebruik veel gebaren of bel naar een van mijn kinderen. Maar ik vind dat gênant, daarom wacht ik nog liever tot mijn pijn over is of tot ik terug naar een Arabisch land ga waar ik het wel kan uitleggen.”
“Ik heb veel last van mijn maag en darmen maar ik leer ermee te leven. Want elke keer wanneer ik naar de dokter ga, keer ik naar huis met dezelfde klachten. Ik krijg het niet uitgelegd. (…) Eerlijk gezegd probeer ik dokters te vermijden. In Syrië ging ik altijd voor controles en kreeg ik meteen oplossingen. Maar hier versta ik het zelfs niets tot ik het woord ‘alles goed’ hoor.”
Welke oplossingen bestaan er?
Gelukkig bestaan er vandaag enkele interessante tools die de drempels proberen weg te werken. Enkele voorbeelden:
- VOCAL-Medical is een online leerplatform waar je door te oefenen met fictieve noodsituaties taal- of cultuurbarrières kan overwinnen. De tool bestaat uit vijf modules met verschillende thema’s. Bijvoorbeeld allergieën en medicatiegebruik. Zo leer je rekening te houden met communicatieproblemen en culturele verschillen. Op het einde van de module kan je je kennis en vaardigheden testen met een quiz.
- Telefoontolken en webcamtolken: deze sociaal tolken en vertalers ondersteunen de communicatie van sociale voorzieningen en lokale besturen met hun klanten. Wanneer je er als zorgverlener een beroep op doet, dan kan je hen opbellen of oproepen via video. De sociaal tolk zet een mondelinge boodschap volledig en correct om van de ene taal naar de andere.
- Verschillende online vertaaltools die je kan raadplegen als Google Translate en Deepl, laten toe om enkele basisbegrippen snel te vertalen
- Live tolken: veel ziekenhuizen werken bijvoorbeeld met interculturele bemiddelaars. Zij vertalen tussen arts en patiënt. Maar tolken gaat niet altijd alleen over het letterlijk vertalen. Ze houden ook rekening met de culturele context die anders begrepen kan worden. Meer weten? Lees de blog over een dag met een cultureel bemiddelaar.
De grootste troeven van deze tools?
De vertaling past zich met bijvoorbeeld tekeningen, gebaren enzovoort aan aan het niveau van de individuele patiënt. Daarnaast kan er via artificiële intelligentie (AI) steeds meer en zijn de resultaten accuraat. Een aandachtspunt is de toegankelijkheid of de vindbaarheid. Live tolken en interculturele bemiddelaars zijn van onschatbare waarde, alleen vinden veel mensen er de weg niet naar.
Welke kansen zien wij vanuit Comon?
Tools zoals VOCAL-Medical, Google Translate maar ook live tolken zijn stappen in de goede richting. Maar alles kan altijd beter, denken wij vanuit Comon. We focussen ons op eigenschappen die de tools naar een nog hoger niveau kunnen tillen. Waar wij aan denken:
- Hoe kunnen we nood en oplossing beter op elkaar laten aansluiten?
- Hoe kan artificiële intelligentie beter om met thema-specifieke vertalingen?
- Hoe kunnen we het intypen van tekst voor vertalingen vlotter laten verlopen?
- Hoe kunnen we digitale communicatiemiddelen gebruiksvriendelijker maken?
Welke oplossingen bedachten Gentenaars?
Alles voor een gezonder Gent. De afgelopen weken stroopten enkele Gentenaars de mouwen op en lieten hun gedachten de vrije loop. Van het ene zotte idee bouwden ze verder naar een ander pienter inzicht, om zo te komen bij een innovatieve oplossing om U tegen te zeggen. Voor de uitdaging over taal- en cultuurdrempels kwam deze oplossing uit de bus: Iconische hulpverlening.
Iconische hulpverlening
Wat als ... je via een eenvoudig icoon kan aangeven welke zorg of assistentie je nodig hebt? Een makkelijke toepassing die veel misverstanden voorkomt. Hoe het werkt? Software haalt op een slimme manier gegevens uit je medisch dossier en stelt op basis hiervan enkele iconen voor. Wanneer je een afspraak maakt, kies je de iconen die voor jouw situatie relevant zijn. Enkele voorbeelden. Komt een Dove mens of een anderstalige patiënt op consultatie, dan weet de arts op voorhand dat hij een tolk moet voorzien. Of stel dat een persoon met een Autisme Spectrum Stoornis op consultatie komt, dan weet de arts dat hij prikkels best tot een minimum beperkt door bijvoorbeeld de lichten te dimmen. Zonder dat er iets uitgesproken wordt, weet iedereen wat er te wachten staat. Iconisch, toch?
Volgende stap
Alle innovatieve oplossingen legden we voor aan experts in verstaanbare zorg. Samen met hen bekeken we welke oplossingen we nu echt zouden moeten uitproberen, om een experiment rond verstaanbare zorg op te zetten. In februari gaan enkele tientallen studenten hiermee een week lang experimenteren tijdens de Maakmarathon van Comon.