Hoe maak je zorg verstaanbaar voor Dove mensen?
Voor Rieke Jacobs van Stad Gent is empathie de basis van verstaanbare zorg. “Ik kijk door de bril van iemand met een handicap”, legt ze uit. Een bril die ze tijdens vormingen ook graag bij anderen opzet. Zodat die aan den lijve ondervinden wat het bijvoorbeeld is om doof te zijn. Dat het over veel meer gaat dan fysiek niet kunnen horen. Dat er veel info tussen de lijnen verloren gaat. Het goede nieuws? Je kunt hier iets aan doen. Zit je bril goed? Lezen maar.
Communicatiedrempels voor Dove mensen
Rieke Jacobs is beleidsmedewerker personen met een handicap bij de Stad Gent. Toegankelijke communicatie is haar stokpaardje. Tijdens het Matchmaking event van Comon maakt ze met enkele voorbeelden duidelijk wat de belangrijkste communicatiedrempels zijn voor Dove mensen.
“Het voorbije anderhalf jaar hebben we heel wat inspanningen geleverd rond preventieve communicatie. Waarom moet je je laten inenten tegen COVID-19? Waar kan je terecht? … Al deze basisinfo hebben we verstaanbaar gemaakt voor verschillende doelgroepen. Voor Dove mensen hebben we de belangrijkste info samengevat in Vlaamse Gebarentaal. Maar toch merkten we dat ondanks al onze inspanningen niet alle info tot bij hen geraakte. Voor vele Dove mensen is het Nederlands de tweede taal. Niet iedereen begrijpt de details.
Kijken door de bril van een Dove burger
Vorming is volgens Rieke een cruciale tool om culturele barrières weg te werken en zo zorg verstaanbaar te maken. Zelf faciliteert ze vormingen van het baliepersoneel bij Stad Gent, waarbij je leert hoe je moet omgaan met burgers met een beperking. Ze geeft die vormingen niet zelf maar schakelt hiervoor ervaringsdeskundigen in. “De impact is groter op deze manier”, zegt Rieke. “Ze krijgen niet alleen de opleiding door ervaringsdeskundigen, ze ondervinden ook aan den lijve hoe het is om als persoon met een beperking aangesproken te worden. We dompelen hen letterlijk onder in de leefwereld van iemand met een beperking. Zo binden we bijvoorbeeld hun armen vast, blinddoeken we hen, krijgen ze oordoppen in …”
Loskomen van je eigen cultureel referentiekader
Rieke vertelt hoe weinig een misverstand nodig heeft. Ze illustreert met een voorbeeld. “Die onderdompeling start al van voor ze de opleidingsruimte binnengaan. Ze krijgen dan een kopje koffie, maar hoe krijg je dat papiertje open wanneer je handen vastgebonden zijn? Je moet naar het toilet, hoe pak je dat aan? Allemaal levensechte situaties waar onze doelgroep mee te maken krijgt. Rollenspel is ook een manier om situaties concreet te maken. Zo komt er bijvoorbeeld een Dove man aan de balie. De baliemedewerkster panikeert, weet niet hoe ze het moet aanpakken. Zonder na te denken verlaat ze de balie en verdwijnt ze uit het zicht van de Dove burger. Die begrijpt er niets van en is gefrustreerd. Terwijl de medewerkster gewoon even op zoek is gegaan naar een blad papier om dingen op duidelijk te maken. De baliemedewerkster deed eigenlijk haar job. Ze wou de man helpen maar communiceerde niet dat ze om pen en papier ging.
Empathie als basis van verstaanbare zorg
Met deze vorming wil Rieke vooral aantonen hoe belangrijk het is om je in te leven in de persoon aan de andere kant van de balie. Empathie als basis om je verstaanbaar te maken. Je belangrijkste motivatie moet zijn: “Het is belangrijk dat de persoon die tegenover me staat zich begrepen voelt.”
Technologie als oplossing
Naast vorming zoekt Rieke ook naar andere manieren om de communicatie tussen de baliemedewerker en de persoon met een handicap zo vlot mogelijk te laten verlopen. Vandaag werkt ze mee aan een pilootproject geïnspireerd op de Communicatiewaaier van het agentschap Integratie en Inburgering. Het is een tool, een soort beslismodel waarop duidelijke instructies staan over wat je moet doen wanneer bijvoorbeeld een Dove burger aan de balie komt. Komt die persoon voor een kort gesprek, dan weet de baliemedewerker dat er in de ruimte ernaast een computer staat met aangepaste software. Via die computer kan hij inbellen op een tolkendienst waardoor er een soort driehoeksverhouding ontstaat tussen baliemedewerker, burger en tolk Vlaamse Gebarentaal. Dankzij de camera en het scherm verloopt de communicatie in twee richtingen. Medewerkers krijgen opleiding hoe ze met dit instrument kunnen werken. De tolkendienst weet ook bij dergelijke oproep dat hier voorrang aan gegeven moet worden. Zo zijn alle omstandigheden optimaal en voelt iedereen zich gehoord.
Deze getuigenis werd opgetekend tijdens het Matchmaking event van Comon. Meer dan 45 professionals in de zorg en Gentenaars kwamen samen om expertise uit te wisselen, om inspiratie op te doen en om de krachten te bundelen voor meer verstaanbare zorg.