"Graaf naar het onderliggende verhaal" (Boekentip)
Freiko Calle is collectiemedewerker literatuur, poëzie en theaterteksten bij Bibliotheek De Krook. Een passie die zijn job werd. Al meer dan vijftien jaar. Voor getrainde lezers mogen boeken al eens complexer in elkaar zitten. Comon vroeg hem naar een werk dat aansluit bij verstaanbare zorg. Freiko kiest voor de roman ‘De Palimpsesten’ van Aleksandra Lun.
Waar gaat dit boek over?
“Moeilijk na te vertellen. Het verhaal gaat over een Poolse schrijver Czeslaw Przesnicki die in het Antarctisch schrijft, een taal die niet de zijne is (en bovendien ook niet echt bestaat, red.). Na vele omzwervingen komt hij in een psychiatrisch ziekenhuis in Luik terecht. De specialisten willen hem genezen van zijn onbeschofte gewoonte te schrijven in een andere taal.
Het verhaal laat zich niet logisch van a naar b vertellen. Onderweg passeren ook nog dode schrijvers als Stefan Zweig en Ernest Hemingway. Het is eigenlijk te absurd voor woorden maar als je doorzet, dan kom je meer te weten waarom de man per se niet in het Pools wil of kan schrijven.”
Wat raakt jou het meest in dit boek en waarom heb je het graag gelezen?
“Het is een gek en ontwrichtend boek, boordevol herhalingen en overladen met absurde en groteske verwijzingen waar je als lezer niet wijs uit geraakt. Maar tussen de regels door kom je meer te weten over de twintigste-eeuwse Europese geschiedenis en haar complexe migratieverleden en -heden. Thema’s als nationalisme, identiteit, patriottisme … zitten erin vervat. De titel De Palimpsesten zegt ook al veel. Een palimpsest is immers een manuscript dat meerdere keren overschreven is. Alle verhalen bouwen op elkaar voort en het is niet het bovenste verhaal dat telt maar wat er onder ligt en wat moeilijk is om onder woorden te brengen.”
Waar liggen volgens jou de raakpunten met de uitdaging over verstaanbare zorg?
“Ik zie eigenlijk twee parallellen. Het boek gaat over de zoektocht naar de juiste manier of vorm om een complex en soms pijnlijk verhaal te brengen. Daarnaast illustreert het verhaal de miscommunicatie tussen de schrijver als patiënt en de therapeut die alles in gekende denkkaders wil stoppen.”
Wat kunnen zorgverstrekkers leren uit dit verhaal?
“Veel, maar vooral het belang van doorvragen en écht luisteren. Zorgvragen komen immers in verschillende talen. Maar niet alleen dat. Achter een schijnbaar banale vraag kan veel schuilgaan. Als je als arts je te eenzijdig focust op het vertalen van de zorgvraag in een of ander medisch jargon of kader, dan verlies je veel informatie.
Daarom is een open blik zo belangrijk. Vraag door en laat gekende referenties los. Graaf naar het onderliggende verhaal. Voor mij is dat de voornaamste link tussen het boek en het centrale thema van Comon.”
De Palimpsesten, Aleksandra Lun
Pluim, Amsterdam, 2020